ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
Από επιστολή του Φρίντριχ Ένγκελς προς τον Ζόργκε, Της 2 Δεκεμβρίου 1893
….Είναι αναμφισβήτητο ότι οι ειδικές συνθήκες της Αμερικής προκαλούν
πολύ μεγάλες και πολύ ιδιαίτερες δυσκολίες στην υπόθεση της ανάπτυξης
ενός εργατικού κόμματος. (…)
Έπειτα, κι αυτό είναι το πιο σημαντικό,
υπάρχει και η μετανάστευση που διαιρεί τους εργάτες σε δύο ομάδες, στους
ντόπιους και στους ξένους, και οι τελευταίοι χωρίζονται σε Ιρλανδούς,
Γερμανούς και πολλές άλλες μικρές ομάδες, η κάθε μια απ’ τις οποίες
καταλαβαίνει μόνο τον εαυτό της. Τσέχοι, Πολωνοί, Ιταλοί, Σκανδιναβοί
κ.λπ.
Και έπειτα, υπάρχουν και οι Μαύροι.
Για να σχηματίσεις απ’ όλους
αυτους ένα ενιαίο κόμμα, απαιτούνται ασυνήθιστα μεγάλες δυνάμεις. Έχουμε
συχνά κάποια βίαια ξεσπάσματα, αλλά η μπουρζουαζία δεν έχει παρά να
περιμένει υπομονετικά και αυτά τα ανομοιογενή στοιχεία της εργατικής
τάξης θα διαχωριστούν και πάλι…
ΛΕΝΙΝ
«Στον αριθμό των ιδιοτήτων του ιμπεριαλισμού που
συνδέονται με τον κύκλο των φαινομένων που περιγράφουμε, ανήκει η μείωση
της μετανάστευσης από τις ιμπεριαλιστικές χώρες και η αύξηση της
εγκατάστασης (του ερχομού εργατών και της μετοίκησης) σε αυτές τις χώρες
από τις πιο καθυστερημένες…
Στη Γαλλία, σημαντικό μέρος των εργατών της βιομηχανίας μεταλλείων είναι ξένοι…
Στις ΗΠΑ οι ξενητεμένοι από την ανατολική και νότια Ευρώπη παίρνουν τις
θέσεις που πληρώνονται χειρότερα, ενώ οι αμερικάνοι εργάτες αποτελούν το
μεγαλύτερο ποσοστό των εργατών που ασχολούνται με την επίβλεψη της
δουλειάς ή παίρνουν τις θέσεις που πληρώνονται καλύτερα.
Ο ιμπεριαλισμός
έχει την τάση να ξεχωρίζει και ανάμεσα στους εργάτες προνομιούχες
κατηγορίες και να τους αποσπά από την πλατιά μάζα του προλεταριάτου…
Στην Αγγλία, η τάση του ιμπεριαλισμού να διασπά τους
εργάτες και να δυναμώνει τον οπορτουνισμό ανάμεσα τους, να γεννά την
προσωρινή αποσύνθεση του εργατικού κινήματος, εκδηλώθηκε πολύ νωρίς…
Ο
Μαρξ και ο Ένγκελς παρακολουθούσαν συστηματικά, ολάκερα δεκάχρονα, αυτή
τη σχέση του οπορτουνισμού μέσα στο εργατικό κίνημα, με τις
ιμπεριαλιστικές ιδιομορφίες του αγγλικού καπιταλισμού.
Ο Ένγκελς έγραφε
λόγου χάρη στον Μαρξ, στις 7 του Οκτώβρη 1858:
“…ότι το αγγλικό
προλεταριάτο ουσιαστικά όλο και περισσότερο αστοποιείται, έτσι που αυτό
το πιο αστικό από όλα τα έθνη θέλει όπως φαίνεται να οδηγήσει τα
πράγματα, σε τελευταία ανάλυση, ως το σημείο που να έχει αστική
αριστοκρατία και αστικό προλεταριάτο π λ ά ι στην αστική τάξη”…».
Λένιν, Ιμπεριαλισμός, Διαλεκτά Έργα, τ. 1 μέρος 2, εκδοτικό Κ.Ε. του ΚΚΕ, 1951, σελ. 520-521
Οι Ένγκελς και Μαρξ για τους μετανάστες
Οι Ένγκελς και Μαρξ ενώπιον των λογοκριτών του του Imc Editorial
Κύριε Clopy του Imc Editorial καλά έκανες και έκρυψες το άρθρο 178760.
Ρατσιστικό δεν ήταν.
Αποτελούσε όμως λογοκλοπή διότι παραφράζει δικό μου
κείμενο με θέμα την ιρλανδική μετανάστευση στην Αγγλία, που
περιλαμβάνεται ως κεφάλαιο στο βιβλίο μου «Η κατάσταση της εργατικής
τάξης στην Αγγλία».
Ακόμα και τ’ όνομα μου έγινε αντικείμενο λογοκλοπής.
«Άγγελος Φρ.» υπογράφει ο συντάκτης του άρθρου παραλλάζοντας στα
ελληνικά το πραγματικό μου όνομα που στα γερμανικά προφέρεται Φρίντριχ
Ένγκελς.
Για να διαπιστωθεί του λόγου το αληθές θα επανέλθω
αναδημοσιεύοντας ξεχωριστά το γνήσιο κείμενο μου και μια σχετική απόφαση
του Κεντρικού Συμβουλίου της Διεθνούς Ένωσης Εργατών που υπογράφεται
απ’ τον επιστήθιο φίλο μου Κάρολο Μάρξ.
Σ’ αυτά τα δύο κείμενα θα
διαπιστώσετε ότι εμείς αναφερόμαστε στους Ιρλανδούς, τους Γερμανούς,
τους Γάλλους, τους Βέλγους και τους Ελβετούς μετανάστες .
Ελπίζω ότι εσείς ως αφοσιωμένοι οπαδοί μας δεν θα παραστρατίσετε
χαρακτηρίζοντας και εμάς «ρατσιστές» ή λογοκρίνοντας μας και
εξοβελίζοντας τα κείμενα μας, για το επίμαχο ζήτημα, στα τάρταρα των
μικρο-κυκλομάτων.
Μετά τιμής
Φρίντριχ Ένγκελς
Φρ. Ένγκελς
Η ΙΡΛΑΝΔΙΚΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ.
Έχουμε ήδη αναφερθεί, με άλλες ευκαιρίες, στους Ιρλανδούς που έχουν
μεταναστεύσει στην Αγγλία και θα πρέπει τώρα να ερευνήσουμε περισσότερο
τις αιτίες και τα αποτελέσματα αυτής της μετανάστευσης.
Η ραγδαία επέκταση της αγγλικής βιομηχανίας δεν θα μπορούσε να
πραγματοποιηθεί εάν η Αγγλία δεν είχε στην διάθεση της, σαν εφεδρεία,
τον πολυάριθμο και εξαθλιωμένο πληθυσμό της Ιρλανδίας.
Στην πατρίδα τους
οι Ιρλανδοί δεν είχαν τίποτα να χάσουν, ενώ στην Αγγλία είχαν πολλά να
κερδίσουν. Και απ’ την ώρα που έγινε γνωστό στην Ιρλανδία ότι στη
ανατολική ακτή του καναλιού του Αγίου Γεωργίου προσφέρεται σταθερή
δουλειά και καλό μεροκάματο για γερά χέρια, χρόνο με το χρόνο το
διαβαίνουν στρατιές Ιρλανδών.
Υπολογίζεται ότι πάνω από ένα εκατομμύριο έχει ήδη μεταναστεύσει, και
συνεχίζουν ακόμα να περνούν κάπου πενήντα χιλιάδες το χρόνο, και σχεδόν
όλοι κατευθύνονται στις βιομηχανικές ζώνες, ειδικά στις μεγάλες πόλεις,
συγκροτώντας την πιο παρακατιανή τάξη του πληθυσμού.
120.000 φτωχοί
Ιρλανδοί ζουν στο Λονδίνο,
στο Μάντσεστερ 40.000,
στο Λίβερπουλ 34.000,
στο Μπρίστολ 24.000,
στην Γλασκόβη 40.000,
στο Εδιμβούργο 29.000.
Αυτοί
οι άνθρωποι, που μεγάλωσαν σχεδόν χωρίς πολιτισμό, εξοικειωμένοι απ’ την
νεαρή τους ηλικία σε κάθε είδους στερήσεις, απελέκητοι, αχαλίνωτοι και
αδιάφοροι για το μέλλον, φέρνουν όλες τις βάναυσες συνήθειές τους μέσα
σε μια τάξη του αγγλικού πληθυσμού που, είναι αλήθεια, λίγο κίνητρο έχει
να καλλιεργήσει τη μόρφωση και την ηθική.
Ας ακούσουμε τον Τόμας
Καρλάιλ πάνω σε αυτό το θέμα:
«Σε όλους τους μεγάλους δρόμους και τις παρόδους σας υποδέχονται πρόσωπα
με τα άγρια «μιλεσιανά»(*) χαρακτηριστικά, που σας κοιτάζουν
κουτοπόνηρα, παράξενα, ανήσυχα, , μίζερα, και χλευαστικά.
Ο Άγγλος
αμαξάς, περνώντας με τ’ αμάξι του αστράφτει στον Μιλεσιανό μια
καμουτσιά, τον καταριέται με την γλώσσα του και ο Μιλεσιανός προτείνει
το καπέλο του για να ζητιανέψει.
Αντιπροσωπεύει το χειρότερο κακό που
έχει να πολεμήσει αυτή η χώρα. Ντυμένος στα κουρέλια του και γελώντας
πρωτόγονα είναι έτοιμος ν’ αναλάβει κάθε δουλειά για την οποία δεν
χρειάζεται παρά γερά μπράτσα και ράχη, για ένα μεροκάματο που φτάνει
μόνο ν’ αγοράσει πατάτες.
Για καρύκευμα του αρκεί μόνο το αλάτι,
κοιμάται πανευτυχής στο πρώτο χοιροστάσιο ή σκυλόσπιτο που θα του
τύχει, κουρνιάζει σε κάποια αποθηκούλα, και φορά ένα κοστούμι από
κουρέλια, που το να το φορέσει κανείς ή να το βγάλει από πάνω του
λέγεται ότι είναι μια δύσκολη επιχείρηση, που αναλαμβάνεται μόνο σε
γιορτές ή σε ιδιαίτερες περιστάσεις. Ο Σάξονας, αν δεν μπορεί να
δουλέψει μ’ αυτούς τους όρους δε βρίσκει δουλειά.
Ο απολίτιστος
Ιρλανδός, όχι χάρη στη δύναμή του, αλλά χάρη στο αντίθετο της δύναμης,
εκτοπίζει τον ντόπιο Σάξονα και καταλαμβάνει την θέση του.
Έτσι
συντηρείται στο χάλι του, την αθλιότητα, και τον παραλογισμό του, στην
απάτη και τη βία του μεθύστακα, έτοιμη μαγιά ξεπεσμού και
αναταραχής.
Οποιοσδήποτε με δυσκολία αγωνίζεται να σταθεί κολυμπώντας
στην επιφάνεια, μπορεί τώρα να γνωρίσει ένα παράδειγμα πως ο άνθρωπος
μπορεί να υπάρξει όχι κολυμπώντας, αλλά βυθισμένος ...
Γι’ αυτό οι
συνθήκες ζωής στα κατώτερα στρώματα των Άγγλων χειρωνακτών εργατών
προσεγγίζουν όλο και περισσότερο σε αυτές των Ιρλανδών, καθώς
ανταγωνίζονται μαζί τους σε όλες τις αγορές εργασίας:
Έτσι κάθε
εργασία, που απαιτεί μόνο δύναμη και ελάχιστη ειδίκευση πρέπει να
γίνει, και γίνεται, όχι με το αγγλικό μεροκάματο αλλά με ένα μεροκάματο
που ξεπερνά το ιρλανδικό, που το ξεπερνά δηλαδή τόσο όσο χρειάζεται
κανείς για να λιμοκτονεί τρώγοντας πατάτες για τριάντα εβδομάδες το
χρόνο, μα που κάθε ώρα που περνά, με την άφιξη κάθε νέου ατμόπλοιου,
τείνει να εξισωθεί εντελώς».
Αν εξαιρέσουμε την υπερβολική και μονόπλευρη καταδίκη του ιρλανδικού
εθνικού χαρακτήρα, ο Καρλάιλ έχει εδώ απόλυτα δίκιο. Αυτοί οι Ιρλανδοί
που μεταναστεύουν για τέσσερις πένες στην Αγγλία, στριμωγμένοι συνήθως
σα βόδια στο κατάστρωμα ενός ατμόπλοιου, εγκαθίστανται οπουδήποτε.
Οι
χειρότερες κατοικίες είναι αρκετά καλές γι’ αυτούς, λίγο τους απασχολούν
τα ρούχα τους, αρκεί να συγκρατεί τα κουρέλια τους μια μόνο κλωστή,
αγνοούν την χρήση των παπουτσιών, τρέφονται αποκλειστικά με πατάτες, κι’
ότι παραπάνω κερδίζουν το ξοδεύουν στο ποτό.
Τι να τους κάνει μια
τέτοια ράτσα τους υψηλούς μισθούς;
Οι χειρότερες συνοικίες των μεγάλων
πόλεων κατοικούνται από τους Ιρλανδούς.
Όποτε μια συνοικία διακρίνεται
για την ιδιαίτερη βρωμιά της και τα ερείπια της, ο παρατηρητής σίγουρα
θα συναντήσει σ’ αυτήν κυρίως εκείνα τα κελτικά πρόσωπα που διακρίνονται
απ’ τις σαξονικές φυσιογνωμίες των ντόπιων με την πρώτη ματιά, και θ’
ακούσει αυτή την τραγουδιστή και βαριά προφορά που ο γνήσιος Ιρλανδός
ποτέ δεν χάνει.
Έχω ακούσει περιστασιακά την κέλτο-ιρλανδική γλώσσα να
μιλιέται στις πυκνοκατοικημένες συνοικίες του Μάντσεστερ. Η πλειοψηφία
από τις οικογένειες που ζουν σε υπόγεια είναι σχεδόν παντού ιρλανδικής
καταγωγής.
Με λίγα λόγια, όπως λέει ο Δρ Κέυ, οι Ιρλανδοί ανακάλυψαν το
ελάχιστο των βιοτικών αναγκών, και το μαθαίνουν τώρα στους άγγλους
εργαζομένους.
Επίσης έφεραν μαζί τους την βρωμιά και τον αλκοολισμό.
Η
έλλειψη καθαριότητας, που είναι η δεύτερη φύση του Ιρλανδού και δεν
είναι τόσο επιβλαβής στη χώρα τους, στην ύπαιθρο όπου ο πληθυσμός είναι
διεσπαρμένος, γίνεται τρομακτικά και σοβαρά επικίνδυνη στις πυκνά
κατοικημένες μεγάλες πόλεις.
Όπως συνηθίζει να το κάνει στην πατρίδα
του, ο Μιλεσιανός αδειάζει όλα τα σκουπίδια του και τη βρωμιά μπροστά
στην πόρτα του και δημιουργεί βόρβορους και σωρούς από κοπριές, που
βρωμίζουν την εργατική συνοικία και μολύνουν την ατμόσφαιρα.
Χτίζει το
χοιροστάσιο του στους τοίχους των σπιτιών, όπως το έκανε στην πατρίδα
του, και εάν τον εμποδίσουν να το κάνει αφήνει τα γουρούνια να κοιμηθούν
στο δωμάτιο μαζί του. Αυτή η νέα και αφύσικη μέθοδος κτηνοτροφίας στις
πόλεις είναι αποκλειστικά ιρλανδικής προέλευσης.
Ο Ιρλανδός αγαπά το
γουρούνι του όπως ο Άραβας το άλογο του, με τη διαφορά ότι το πουλά
όταν είναι αρκετά παχύ για σφάξιμο. Κατά τ’ άλλα, τρώει μαζί με το
γουρούνι του, κοιμάται μαζί του, τα παιδιά του παίζουν με το γουρούνι,
ανεβαίνουν στην πλάτη του, και κυλιόνται μαζί του στους σωρούς από
κοπριά, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε σε χιλιάδες περιπτώσεις σε όλες
τις μεγάλες πόλεις της Αγγλίας.
Είναι αδύνατο να περιγράψει κανείς την
βρωμιά και την έλλειψη ανέσεων που επικρατεί στα σπίτια τους. Ο Ιρλανδός
δεν είναι συνηθισμένος στα έπιπλα, ένας σωρός άχυρα, μερικά κουρέλια,
εντελώς άχρηστα σα ρουχισμός, του αρκούν για το νυχτερινό του κρεβάτι.
Ένα κούτσουρο, μια σπασμένη καρέκλα, ένα παλαιό κασόνι για τραπέζι
-τίποτε περισσότερο δεν χρειάζεται- μια τσαγιέρα, μερικές πήλινες κούπες
και πιάτα εξοπλίζουν την κουζίνα του, η οποία είναι επίσης το
υπνοδωμάτιο και το καθιστικό του.
Όταν του λείπουν τα καύσιμα καίει ότι
βρεθεί μπροστά του, καρέκλες, τις κάσες απ’ τις πόρτες, τα διακοσμητικά
σανιδώματα του τοίχου, τα πατώματα, όλα παίρνουν το δρόμο για το τζάκι.
Επιπλέον, γιατί να του χρειαστεί περισσότερος χώρος;
Στην πατρίδα του η
πλινθόκτιστη καλύβα του είχε ένα μόνο δωμάτιο για όλες τις οικιακές
χρήσεις, άρα στην Αγγλία η οικογένειά του δεν έχει ανάγκη από
περισσότερα δωμάτια. Έτσι η συνήθεια να στοιβάζονται πολλά άτομα σε ένα
μόνο δωμάτιο, που τόσο διαδομένη είναι σήμερα, έχει την ρίζα της κυρίως
στην ιρλανδική μετανάστευση.
Και επειδή ο φτωχός διάβολος πρέπει να έχει
και κάποια ευχαρίστηση, και η κοινωνία τον έχει αποκλείσει από όλες τις
άλλες, οδηγεί τον εαυτό του στην κατανάλωση του οινοπνεύματος.
Το ποτό
είναι το μόνο πράγμα που κάνει ανεκτή τη ζωή του Ιρλανδού, το ποτό και η
κεφάτη και ανέμελη ιδιοσυγκρασία του, έτσι ξεφαντώνει στο ποτό ως το
σημείο της πιο κτηνώδους μέθης.
Ο νότιος και ανέμελος χαρακτήρας του
Ιρλανδού, η απελέκητη φύση του, που τον τοποθετεί σε επίπεδο ελάχιστα
πάνω απ’ τον άγριο, η περιφρόνησή του για κάθε ανθρώπινη ευχαρίστηση την
οποία, καθώς είναι απελέκητος είναι και ανίκανος να την νιώσει, η
βρωμιά και η φτώχια του ευνοούν τον αλκοολισμό του.
Ο πειρασμός είναι
μεγάλος, δεν μπορεί να του αντισταθεί, και έτσι όταν έχει χρήματα τα
ξεφορτώνεται στο λαρύγγι του. Τι άλλο να κάνει;
Και πως μπορεί η
κοινωνία να τον κατηγορήσει όταν τον φέρνει σ’ αυτή την θέση και κάνει
σχεδόν αναπόφευκτο να καταλήξει ένας μέθυσος, όταν τον εγκαταλείπει στον
πρωτογονισμό του;
Έναν τέτοιο ανταγωνιστή έχει να αντιμετωπίσει ο Άγγλος εργάτης, ένα
ανταγωνιστή που κατέχει τη χαμηλότερη βαθμίδα της κλίμακας που μπορεί να
υπάρχει σε μια πολιτισμένη χώρα και που ακριβώς για αυτόν τον λόγο,
αρκείται σ’ ένα μεροκάματο κατώτερο απ’ οποιουδήποτε άλλου εργάτη.
Επομένως, όπως λέει ο Καρλάιλ, δεν μπορεί να συμβαίνει διαφορετικά παρά
το μεροκάματο του Άγγλου εργάτη, σ’ όλους τους κλάδους όπου μπορεί να
τον συναγωνιστεί ο Ιρλανδός, πέφτει όλο και περισσότερο. Και αυτοί οι
κλάδοι είναι πολλοί.
Όλοι οι κλάδοι στους οποίους απαιτείται ελάχιστη ή
καθόλου τεχνική κατάρτιση είναι ανοικτοί στους Ιρλανδούς. Για δουλειές
στις οποίες απαιτείται μακρόχρονη ειδίκευση ή μεθοδικότητα και επίμονη
προσπάθεια, ο ασυνάρτητος, άστατος και μέθυσος Ιρλανδός είναι ιδιαίτερα
ανεπαρκής.
Για να γίνει μηχανικός, χειριστής εργαλειο-μηχανής, θα πρέπει
να προσαρμοστεί στον αγγλικό πολιτισμό, στα αγγλικά ήθη, να γίνει
ουσιαστικά Εγγλέζος.
Όμως για εργασία πιο απλή, με λιγότερη ακρίβεια, οπουδήποτε απαιτείται
περισσότερο δύναμη παρά ικανότητα, ο Ιρλανδός είναι τόσο καλός όσο ο
Άγγλος.
Τέτοια επαγγέλματα έχουν κατακλυστεί από τους Ιρλανδούς.
Χειρώνακτες-υφαντές, πλινθοκτίστες, χαμάληδες, αυτοί οι εργάτες που
ψάχνουν γενικά για ένα μεροκάματο κ.λ.π., αριθμούν ολόκληρες ορδές
Ιρλανδών και η πίεση αυτής της ράτσας συνετέλεσε, σε μεγάλο βαθμό να
συμπιεστούν τα μεροκάματα και να υποβαθμιστεί η ίδια η εργατική τάξη.
Κι
αν ακόμα οι Ιρλανδοί που επέβαλαν την δική τους νοοτροπία σε διάφορα
επαγγέλματα γινόντουσαν περισσότερο πολιτισμένοι, θα τους έμεναν αρκετές
απ’ τις παλιές τους συνήθειες για να ασκούν στους Άγγλους συναδέλφους
τους, μέσα στους χώρους δουλειάς, μια εκφυλιστική επιρροή –χωρίς να
λογαριάσουμε την επιρροή του ίδιου του ιρλανδέζικου περιβάλλοντος.
Γιατί, αν λάβουμε υπόψη ότι σε κάθε πόλη, το ένα πέμπτο ή το ένα τέταρτο
των εργατών είναι Ιρλανδοί ή παιδιά Ιρλανδών που ανατράφηκαν στις
συνθήκες της ιρλανδέζικης βρωμιάς, κανείς δεν θα πρέπει να εκπλήσσεται
όταν συναντά στη ζωή, στις συνήθειες, στο πνευματικό και ηθικό της
επίπεδο, κοντολογίς στον χαρακτήρα, γενικά, της εργατικής τάξης, ένα
σημαντικό μέρος απ’ τα ιρλανδέζικα χαρακτηριστικά.
Αντίθετα είναι εύκολο
να καταλάβουμε πως η εξευτελιστική θέση των Άγγλων εργατών, αποτέλεσμα
της σύγχρονης ιστορίας μας και των άμεσων συνεπειών της, γίνεται ακόμα
πιο εξευτελιστική από την παρουσία του ιρλανδέζικου ανταγωνισμού.
(*)Μιλς είναι το όνομα των παλιών Κελτών βασιλέων της Ιρλανδίας.
(Σημείωση του Ένγκελς).
«Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία» - 1845
Καρλ Μαρξ